"Comhlachtaí Iomchuí” agus an Cód Trédhearcachta
Gné thábhachtach de cheapadh beartais phoiblí is ea fáil a bheith ag Airí agus ag Comhlachtaí Poiblí ar dhaoine lasmuigh den tseirbhís phoiblí a bhfuil saineolas, scileanna agus eolas acu nuair atá siad ag teastáil uathu. De ghnáth, comhlíontar an ghné sin i riocht Grúpaí Oibre, a d’fhéadfadh a bheith comhdhéanta de sheirbhísigh phoiblí agus de dhaoine nach seirbhísigh phoiblí iad araon. Mar thoradh ar chineál na gcumarsáidí a dhéantar idir oifigigh phoiblí agus daoine nach seirbhísigh phoiblí iad i roinnt Grúpaí Oibre, is féidir go bhféadfaí roinnt de na cumarsáidí sin a ghabháil faoin sainmhíniú ar ghníomhaíocht brústocaireachta.
Mar atá luaite i Rannán 4 thuas, foráiltear leis an Acht (alt 5(5)(n)) go bhféadfadh cumarsáidí idir baill de Ghrúpaí Oibre a bheith ina gcumarsáidí díolmhaithe (agus gan a bheith measta mar ghníomhaíochtaí brústocaireachta) ar choinníoll go gcomhlíonann siad an sainmhíniú ar “comhlacht iomchuí” dá bhforáiltear in alt 5(6) den Acht. Chun go mbeidh na cumarsáidí díolmhaithe, ní mór don Ghrúpa Oibre an sainmhíniú ar “comhlacht iomchuí” a chomhlíonadh.
Ciallaíonn “comhlacht iomchuí” comhlacht:
1) A gceapann Aire den Rialtas nó comhlacht seirbhíse poiblí é;
2) A bhfuil Oifigeach Poiblí Ainmnithe amháin aige agus a bhfuil duine amháin ar a laghad nach seirbhíseach poiblí é/í aige; agus
3) A sheolann a ghníomhaíochtaí de réir an Chóid Trédhearcachta ar fhoilsigh an tAire é.
Ba cheart do chomhlachtaí poiblí a chinntiú go gcuirfear in iúl do bhaill de Ghrúpa Oibre go bhfuil an rogha acu cloí leis an gCód Trédhearcachta agus leas a bhaint as na cumarsáidí díolmhaithe a bhaineann le “comhlachtaí iomchuí”. Má chinneann an Grúpa Oibre gan cloí leis an gCód Trédhearcachta, ba cheart a chur in iúl do na baill den Ghrúpa nach seirbhísigh phoiblí iad nó nach bhfuil ag déanamh ionadaíocht do chomhlacht seirbhíse poiblí go bhféadfaí a mheas gur gníomhaíocht brústocaireachta iad cumarsáidí a dhéantar le hOifigeach Poiblí Ainmnithe mar chuid d’obair an Ghrúpa. Is féidir go mbeidh ceangal orthu clárú agus tuairisceán ar ghníomhaíochtaí brústocaireachta den sórt sin a chur isteach.
Tá freagracht ar an gcomhlacht poiblí a chuir an Grúpa Oibre ar bun as foilsiú a dhéanamh ar aon fhaisnéis a bhaineann leis an nGrúpa Oibre nach mór í a fhoilsiú faoin gCód Trédhearcachta. Ní mór an fhaisnéis sin a fhoilsiú ar shuíomh Gréasáin an chomhlachta phoiblí. (Tá tuilleadh treorach maidir le conas ba cheart an fhaisnéis sin a fhoilsiú ar fáil i rannán 7 thíos.)
D’fhoilsigh an Coimisiún nóta treorach ar leith do chomhlachtaí poiblí maidir le Grúpaí Oibre agus Brústocaireacht a Rialáil.
a) An Cód Trédhearcachta
Ní mór do ghrúpaí iomchuí na critéir atá sainithe sa Chód Trédhearcachta a chomhlíonadh chun go measfar gur “comhlacht iomchuí” iad (mar atá sainmhínithe san Acht) agus chun go bhféadfaidh siad leas a bhaint as an díolúine atá leagtha amach in alt 5(5)(n) den Acht.
Chun ceanglais an Chóid Trédhearcachta a chomhlíonadh, ní mór faisnéis áirithe a bhaineann leis an nGrúpa a fhoilsiú ar shuíomh Gréasáin an chomhlachta phoiblí mar seo a leanas:
- Téarmaí tagartha an Ghrúpa
- An t-amchlár is dóigh go mbeidh ag teastáil ón nGrúpa chun a chuid oibre a chríochnú;
- Socruithe tuairiscithe don Ghrúpa.
- Ainm an Chathaoirligh agus na mBall den Ghrúpa, mar aon le mionsonraí faoi na heagraíochtaí a fhostaíonn iad;
- Faisnéis ina leagtar amach cé acu a bhí nó nach raibh aon bhaill nach seirbhísigh phoiblí iad ina nOifigigh Phoiblí Shainithe roimhe seo;
- Clár Oibre agus Miontuairiscí gach cruinnithe;
Ba cheart an fhaisnéis thuas a bheith in áit fheiceálach ar shuíomh Gréasáin na gcomhlachtaí poiblí agus ba cheart í a bheith sorochtana.
Ina theannta sin, tá Cathaoirleach an Ghrúpa freagrach as maoirseacht agus stiúradh a dhéanamh ar obair an Ghrúpa ar bhealach a chinntíonn go bhfeidhmíonn an Grúpa de réir a théarmaí tagartha agus chun leas an phobail. I dtuarascáil deiridh nó i dtuarascáil bhliantúil an Ghrúpa, cuirfidh an Cathaoirleach ráiteas ar fáil ina ndeimhneofar gur cloíodh leis an gCód Trédhearcachta.
Tá feidhm ag ceanglais an Chóid Trédhearcachta maidir le foghrúpaí de chuid an phríomhghrúpa freisin sa chás go bhfuil ballraíocht an fhoghrúpa comhdhéanta d’Oifigeach Poiblí Ainmnithe amháin ar a laghad agus de dhuine amháin ar a laghad ó áit lasmuigh den tseirbhís phoiblí.
b) Tráthúlacht an Fhoilsithe
B’fhearr an fhaisnéis a fhoilsiú ar an mbealach is tráthúla is féidir, ag féachaint do leas an phobail in ionracas an phróisis bhreithniúcháin a chosaint. I gcás gach grúpa, ní mór an fhaisnéis atá ar shuíomh Gréasáin na gcomhlachtaí poiblí a nuashonrú gach 4 mhí ar a laghad. Tá an tréimhse ama sin i gcomhréir leis na ceanglais tuairiscithe le haghaidh tuairisceáin ar ghníomhaíochtaí brústocaireachta faoin Acht.
Tá sé tábhachtach a thabhairt faoi deara gur do na cumarsáidí sin a dhéantar laistigh de théarmaí tagartha an Ghrúpa, agus do na cumarsáidí sin amháin, a thabharfar an díolúine dá bhforáiltear leis an gCód Trédhearcachta agus nach féidir díolúine a thabhairt ach amháin do na cumarsáidí sin a dhéantar le linn imeachtaí an Ghrúpa. Ní bheidh an díolúine ag cumarsáidí a dhéantar le linn sosanna nó lasmuigh d’imeachtaí coiste.
c) Bearta atá le cur san áireamh i dtaca leis an gCód Trédhearcachta
Ba cheart do chomhlachtaí poiblí na bearta seo a leanas a dhéanamh i dtaca leis an gCód Trédhearcachta:
- A bhreithniú cé acu is amhlaidh nó nach amhlaidh go gcomhlíonann aon Ghrúpaí a oibríonn faoi choimirce an chomhlachta phoiblí na trí choinníoll atá leagtha amach thuas maidir le cad is “comhlacht iomchuí” ann;
- Má chomhlíonann siad iad, dul i gcomhairle le Cathaoirleach agus leis na baill den Ghrúpa maidir le cé acu ba cheart nó nár cheart don Ghrúpa feidhmiú de réir an Chóid Trédhearcachta;
- Más mian leis an nGrúpa feidhmiú de réir an Chóid, socruithe cuí a dhéanamh don fhaisnéis atá sainaitheanta i rannán 5(a) thuas a fhoilsiú ar shuíomh Gréasáin an chomhlachta phoiblí. (Tá tuilleadh faisnéise maidir le conas ba cheart faisnéis den sórt sin a fhoilsiú ar fáil i rannán 7 thíos);
- Mura mian leis an nGrúpa feidhmiú de réir an Chóid, ba cheart a chur i gcuimhne do na baill den Ghrúpa nach seirbhísigh phoiblí iad go mbeidh orthu a bhreithniú cé acu a thagann nó nach dtagann aon chumarsáidí le hOifigigh Phoiblí Ainmnithe atá páirteach sa Ghrúpa faoin sainmhíniú ar ghníomhaíochtaí brústocaireachta a thugtar san Acht. Más gníomhaíochtaí brústocaireachta iad na cumarsáidí sin, beidh ar na baill sin iad féin a chur ar an eolas faoi na ceanglais chun clárú agus chun tuairisceáin a chur isteach chuig an gClár.
d) Stór nó liosta lárnach de “comhlachtaí iomchuí”
Le moladh a rinneadh sa Tuarascáil ar an gCéad Athbhreithniú ar an Acht, rud ar fhoilsigh an Roinn Caiteachais Phoiblí agus Athchóirithe é, moladh go bhféadfadh an Coimisiún stór nó liosta lárnach de “comhlachtaí iomchuí” a chothabháil chun go mbeadh a fhios ag daoine a dhéanann brústocaireacht cé acu is gá nó nach gá dóibh cumarsáidí a dhéantar laistigh de chruinnithe an chomhlachta a chlárú. Bhunaigh an Coimisiún liosta den sórt sin agus iarrtar ar chomhlachtaí poiblí mionsonraí maidir le “comhlacht iomchuí” ar bith atá faoina gcoimirce agus atá ag cloí leis an gCód Trédhearcachta a chur ar aghaidh chuig an gCoimisiún